Ubóstwo gestów i mimiki w porozumiewaniu się, opóźnienie lub brak rozwoju mowy czy zaburzone naśladowanie innych osób – to niektóre z wielu objawów charakterystycznych dla autyzmu. O tym, czym jest autyzm u dzieci, opowiadał podczas X Festiwalu Nauki w Warszawie doktorant na Wydziale Psychologii UW Rafał Kawa. Objawy charakterystyczne dla autyzmu obejmują trzy grupy zaburzeń – w komunikowaniu się, w interakcjach społecznych oraz powtarzające się modele zachowań i zainteresowań – wyjaśniał Kawa.
Pierwsza grupa dotyczy zaburzeń w rozumieniu i ekspresji językowej. “Najbardziej charakterystycznym objawem tych zaburzeń jest opóźnienie albo brak rozwoju języka mówionego” – tłumaczył psycholog.
Osoby z autyzmem sporadycznie, nieodpowiednio lub w ogóle nie używają gestów. Brak jest u nich także inicjatywy w podejmowaniu rozmowy.
Mówiąc o innych objawach z tej grupy, wymienił m.in. dominujące w mowie wielu autystycznych osób tzw. echolalie. Na przykład dziecko zapytane “chcesz pić?”, odpowiada “chcesz pić?”. Charakterystyczne jest także odwracanie zaimków – mówienie o sobie w trzeciej osobie – “on chce pić”, zamiast “chcę pić”.
Jak zaznaczył terapeuta, u dzieci chorych na autyzm rolę komunikacji pełni krzyk, płacz, samouszkadzanie ciała lub zachowania agresywne.
Druga grupa objawów obejmuje zaburzony rozwój wzajemnych kontaktów społecznych. Osoby takie nie nawiązują kontaktu wzrokowego i mają trudności z przywiązaniem się do innych osób. Cechuje je także nieadekwatny do sytuacji wyraz twarzy, postawa ciała i użycie gestów oraz brak spontanicznego dzielenia z innymi osobami radości i zainteresowań.
Opisując objawy charakterystyczne dla trzeciej grupy – powtarzanie się różnych modeli zachowań – psycholog zauważył, że najbardziej widoczne są one podczas zabawy. Jak wyjaśnił Kawa, dzieci z autyzmem często angażują się w takie zachowania jak kiwanie się, kołysanie się, podskakiwanie czy wirowanie w miejscu.
Charakterystyczna dla prawidłowo rozwijających się dzieci zabawa symboliczna, w której dziecko bawi się w coś “na niby”, rzadko występuje u dzieci z autyzmem. “Te osoby koncentrują się na konkretnych szczegółach przedmiotów. Większe jest u nich zainteresowanie samym przedmiotem – wyglądem, kształtem czy kolorem niż tym, co można z tym przedmiotem zrobić” – tłumaczył.
Nie wszystkie z tych objawów muszą wystąpić, żeby można było stwierdzić autyzm. “Rozwój osób z autyzmem bardzo różni się międzyosobniczo i nie wszystkie te objawy muszą wystąpić. Mogą być osoby z autyzmem, które np. bardzo interesują się czynnościami innych osób, ale nie są w stanie nawiązać kontaktu, lub nie są w stanie używać mowy” – dodał.
“Choć autyzm zdiagnozowano po raz pierwszy 50 lat temu i od tego czasu bardzo dużo dowiedzieliśmy się na jego temat, to jednak istnieje wciąż dużo pytań, na które naukowcy poszukują odpowiedzi” – zakończył.
Warszawskie spotkania z nauką obejmą ponad 500 imprez. Do 24 września ponad 100 naukowców zaprezentuje warszawiakom swoje dokonania i zainteresowania badawcze. Wykłady, pokazy, warsztaty i prezentacje odbędą się nie tylko w laboratoriach i aulach wyższych uczelni lub instytutów naukowych, ale również w muzeach, parkach, obserwatoriach i pod gołym niebem.
PAP – Nauka w Polsce, Bogusława Szumiec
krx